Friese Greidhoeke

Friese Greidhoeke – Een groenblauw geheugen

Eindeloze weilanden, kronkelende dyken en ingekapselde pleatsen zo lijkt het landschap van de Friese Greidhoeke op het eerste gezicht misschien eenvoudig. Wie vanaf de Afsluitdijk bij Bolsward de N359 oprijdt zou het zelfs saai kunnen vinden. Maar wie het landschap echt induikt ontdekt een uiterst verfijnd gebied waar bodem, water en kleinschalige hoogteverschillen het gebruik en de inrichting van het landschap hebben bepaald.

Tussen de voormalige zeearmen van de Marne en de Middelzee en het veen en wad vormde de Greidhoeke een uitgestrekte kwelder. Hier ontstonden vanaf de ijzertijd de eerste verhoogde woonplaatsen, huisterpen, op iets hogere plekken met goed te bewerken kleigrond en een gunstige afwatering. Eeuwenlang is voortgebouwd op dit oorspronkelijke grondplan. Prielen werden uitgediept, nieuwe vaarwegen gegraven, dijken aangelegd en greiden begreppeld met behulp van windmolens. Tot ver in de twintigste eeuw bleef dit oeroude landschappelijke patroon de basis voor landbouw en beheer.

Een nieuw grondplan voor een biodivers cultuurlandschap

Tegenwoordig spreken we van de groenblauwe dooradering, een netwerk van water, vegetatie en landschapselementen dat bijdraagt aan biodiversiteit, waterbeheer en landschapservaring. Door technologische innovaties raakte de oude handleiding van dit grondplan in vergetelheid. Terwijl we nu voor grote maatschappelijke en ecologische opgaven staan, blijkt deze historische kennis opnieuw waardevol. Ze laat zien hoe bodem en water sturend kunnen zijn voor een veerkrachtig landschap.

Over het project

Het project in de Friese Greidhoeke maakt deel uit van de Regio Deal Natuurinclusieve Landbouw Friese Kleiweide, ook wel Greidhoeke plus. Het projectgebied beslaat grote delen van de gemeenten Noardeast-Fryslân, Waadhoeke en Súdwest-Fryslân, van Stiens tot Stavoren. In samenwerking met Landschapsbeheer Friesland, BoerenNatuur Fryslân, Stichting Kening, Altenburg en Wymenga en Van Hall Larenstein wordt gewerkt aan ecologische verbindingen en de ontwikkeling van kruidenrijke graslanden als kern voor biodivers boerenland.

Doel

Het overkoepelende doel is een integrale landschapsaanpak waarbij de logica van het landschap, het functioneren van de groenblauwe dooradering, als kapstok dient. Historische kennis, ecologische inzichten en de methodiek Mei it ferline foarút worden gecombineerd om een robuust, streekeigen en toekomstbestendig cultuurlandschap te realiseren.

Werkpakketten

Werkpakket I: Landschapslogica en koppelingen

In dit werkpakket wordt inzichtelijk gemaakt hoe landschapselementen, bedrijfsvoering, budgetten en beheer met elkaar verbonden kunnen worden. Ook wordt onderzocht welke nieuwe functionaliteiten landschapselementen in de toekomst kunnen hebben.

Werkpakket II: Monitoring broedvogels

Via monitoring op boerenerven in het kleiweidegebied wordt de biodiversiteitswinst van investeringen in landschapselementen inzichtelijk gemaakt. De gegevens zijn belangrijk voor gebiedsprocessen en voor verdere beleidsontwikkeling.

Werkpakket III: Kruidenrijke graslanden

Dit werkpakket richt zich op de ontwikkeling van kruidenrijke graslanden als kern voor weidevogelbeheer. Abiotische eisen, verschraling en uitmijning worden geanalyseerd om optimale condities voor kruiden en weidevogels te realiseren.

Werkpakket IV: Praktische uitvoering en versterking groenblauwe dooradering

Via concrete maatregelen wordt de groenblauwe dooradering versterkt. Er wordt geëxperimenteerd met het winnen van autochtoon kruidenrijk materiaal en het inzetten van bronpopulaties op te vormen percelen.

Werkpakket V: Kennisdeling en participatie

De resultaten van de voorgaande werkpakketten worden gedeeld met stakeholders en het bredere publiek. Een boerderij-symposium, Foarút buorkje op ‘e klaai, vormt een belangrijke activiteit. Ook de organisatie van communicatie rondom het project maakt deel uit van dit werkpakket.